Wat is wonen ?

 

De Belgische Grondwet bepaalt dat eenieder het recht heeft om een menswaardig leven te leiden, wat onder meer het recht op een behoorlijke huisvesting inhoudt.

De Vlaamse Wooncode bepaalt meer concreet dat iedereen heeft recht op menswaardig wonen en dat daartoe de beschikking over een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs en met woonzekerheid moet worden bevorderd (zie ook de kwaliteitsvereisten van een woning).

Geen enkele wettelijke definitie bepaalt evenwel wat wonen is. Wel definieert voormelde wet de volgende begrippen:

  • woning : elk onroerend goed of het deel ervan dat hoofdzakelijk bestemd is voor de huisvesting van een gezin of alleenstaande
  • gezin : meerdere personen die op duurzame wijze in dezelfde woning samenwonen en daar hun hoofdverblijfplaats hebben
  • hoofdverblijfplaats : de woning waar een gezin of een alleenstaande effectief en gewoonlijk verblijft
  • kamer : een woning waarin een toilet, een bad of douche of een kookgelegenheid ontbreken en waarvan de bewoners voor een of meer van die voorzieningen aangewezen zijn op de gemeenschappelijke ruimten in of aansluitend bij het gebouw waarvan de woning deel uitmaakt
  • gemeenschappelijk wonen: een woonvorm in een gebouw of gebouwencomplex dat wonen als hoofdfunctie heeft en uit verschillende woongelegenheden bestaat, waarbij minimaal twee huishoudens op vrijwillige basis minimaal één leefruimte delen en daarnaast elk over minimaal één private leefruimte beschikken en waarbij de bewoners samen instaan voor het beheer

Inschrijving in het bevolkingsregister: de hoofdverblijfplaats

 

Elke gemeente beschikt over een bevolkingsregister en een wachtregister dat door de ambtenaar van de burgerlijke stand wordt bijgehouden. Dit is verplicht door de wet van 19.07.1991.

Iedereen die zijn hoofdverblijfplaats wil vestigen in een Belgische gemeente (al dan niet na verhuis) is verplicht dit aan te geven aan het gemeentebestuur van de gemeente waar hij zich vestigt. Dit dient te gebeuren binnen de acht werkdagen nadat de nieuwe woning effectief betrokken wordt.

Er volgt dan een onderzoek (door de wijkagent) of er wel effectief sprake is van een effectieve hoofdverblijfplaats maar alleszins zal de inschrijving of weigering binnen de maand na aangifte plaatsvinden.

 

In het bevolkingsregister worden de personen ingeschreven die zich in de gemeente vestigen als hoofdverblijfplaats. Het betreft een alfabetisch bestand met de gegevens over de personen. De gemeente weet dan wie waar in haar gemeente woont. Het gaat over Belgen en vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om in het Rijk te verblijven voor een periode van meer dan 3 maanden of zich er te vestigen, met uitzondering van de vreemdelingen die ingeschreven zijn in het wachtregister.

In het wachtregister worden ingeschreven op de plaats waar zij hun hoofdverblijfplaats gevestigd hebben, de vreemdelingen die een o.a. een asielaanvraag indienen en die niet in een andere hoedanigheid in de bevolkingsregisters zijn ingeschreven.   

 

Als hoofdverblijfplaats wordt de plaats beschouwd waar de leden van een huishouden dat uit verscheidene personen is samengesteld gewoonlijk leven (ongeacht of die personen al dan niet door verwantschap verbonden zijn) of de plaats waar een alleenstaande gewoonlijk leeft. Waar je gewoonlijk leeft dus.

Wat als hoofdverblijfplaats wordt aanzien hangt dus af van de omstandigheden. Bepalend is een effectief verblijf in een gemeente gedurende het grootste deel van het jaar. Deze vaststelling gebeurt op basis van verschillende elementen, met name de plaats waarheen de betrokkene gaat na zijn beroepsbezigheden, de plaats waar de kinderen naar school gaan, de arbeidsplaats, het energieverbruik en de telefoonkosten, het gewone verblijf van de echtgenoot of van andere leden van het huishouden.

Het volstaat zeker niet dat iemand enkel de bedoeling uit om zijn hoofdverblijfplaats op een gegeven plaats te vestigen of een eigendomstitel, een huurcontract of elk ander bewijs van bewoning voorlegt om voor het betrokken gemeentebestuur de inschrijving als hoofdverblijfplaats te rechtvaardigen.

 

Een voorlopige inschrijving kan ook. De personen die zich vestigen in een woning waarin permanente bewoning niet is toegelaten om redenen van veiligheid, gezondheid, urbanisme of ruimtelijke ordening, zoals vastgesteld door de daartoe bevoegde gerechtelijke of administratieve instantie, kunnen enkel door de gemeente voorlopig worden ingeschreven in de bevolkingsregisters. Hun inschrijving blijft voorlopig zolang de hiertoe bevoegde gerechtelijke of administratieve instantie geen beslissing of maatregel heeft genomen om een einde te maken aan de aldus geschapen onregelmatige toestand. De voorlopige inschrijving neemt een einde zodra de personen de woning hebben verlaten of een einde wordt gesteld aan de onrechtmatige toestand.

 

Wat indien je geen vaste woning hebt?

 

De wet voorziet een mogelijkheid om toch een ‘vast adres’ te nemen, ook al heb je geen vaste verblijfplaats omdat je bv. in een mobiele woning woont of je om beroepsredenen voortdurend rondtrekt of omdat je de financiën niet hebt om een verblijfplaats te houden.

Dan kan je worden ingeschreven op een referentieadres. Dit is het adres van iemand anders (of een specifieke rechtspersonen) die wel is ingeschreven in het bevolkingsregister op de plaats waar hij zijn hoofdverblijfplaats heeft gevestigd en die uiteraard akkoord gaat dat de persoon in kwestie bij hem wordt ingeschreven.

Alle  post of alle administratieve documenten zullen dan op diens adres toekomen. Belangrijk is dat deze persoon hier niet mag aan verdienen. 

Er zijn uitzonderingen:

  • Belgische onderdanen die verbonden zijn aan de Krijgsmacht en de gezinsleden die hen vergezellen, in garnizoen in het buitenland, en die geen verblijfplaats meer hebben in België, worden ingeschreven op het door de minister van Landsverdediging vastgestelde referentieadres.
  • personen die bij gebrek aan voldoende bestaansmiddelen geen verblijfplaats hebben of meer hebben en die bij gebrek aan inschrijving in de bevolkingsregisters geen maatschappelijke bijstand kunnen genieten van een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn of om het even welk ander sociaal voordeel, worden ingeschreven op het adres van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van de gemeente waar zij gewoonlijk vertoeven.
  • gedetineerden (de Belgen en de vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere termijn dan drie maanden in het Rijk te verblijven) die zijn opgesloten in een penitentiaire inrichting en geen verblijfplaats hebben of meer hebben, worden ingeschreven op het adres van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van de gemeente waar zij het laatst stonden ingeschreven in het bevolkingsregisters. De gedetineerden, met name de Belgen en de vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om voor een langere termijn dan drie maanden in het Rijk te verblijven, die nooit zijn ingeschreven geweest in de bevolkingsregisters van een gemeente, worden ingeschreven op het adres van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn van de gemeente waar de penitentiaire inrichting ligt.

 

Ambtshalve schrapping

 

Het komt voor dat mensen verhuizen zonder zich aan te melden aan de nieuwe gemeente waar ze zich hebben gevestigd. Op die manier worden zij niet ingeschreven. Vooral mensen met schulden trachten op deze wijze aan hun schuldeisers te ontsnappen.

Het gemeentebestuur spoort evenwel deze personen op. Vindt men de nieuwe hoofdverblijfplaats niet terug dan zal een afvoering van ambtswege uit de registers gebeuren op basis van een verslag van het onderzoek van de ambtenaar van de burgerlijke stand. De afvoering van ambtswege wordt automatisch gelast wanneer er vastgesteld wordt dat de opgespoorde persoon sinds minstens zes maanden onvindbaar is.

Concreet betekent dit dat de betreffende persoon (of gezin) niet meer in het register zal staan als inwoner van de gemeente. Deze persoon zal dus geen officieel adres meer hebben.

Als uit het onderzoek blijkt dat de betrokken persoon zijn hoofdverblijf gevestigd heeft in een andere gemeente wordt het bestuur van deze gemeente op de hoogte gebracht.

Andersom kan ook: het gemeentebestuur spoort immers ook personen op die hun hoofdverblijfplaats gevestigd hebben in de gemeente zonder ingeschreven te zijn in de registers. Het nodige wordt dan gedaan om hen in te schrijven.